Gemide Çalışmak Nasıldır?

Gemide Çalışmak Nasıldır? Zorlukları Neledir?

Gemide Çalışmak Bir Çok Kişinin Hayali
Bir çok insan gemide çalışmak ister, heves eder bazıları da mecburdur. Bazıları için keyif olan bazıları için zulme dönmüş durumdadır. Bu iki uç noktadaki ayrımın çeşitli nedenleri mevcuttur. Mesleği sevmek, fiziksel ve ruhsal yeterlilik, ailevi nedenler ve sahip olunan ehliyet bu mesleği hangi pozisyonda yapacağınızı belirleyen etkenlerdir. Yazının devamında bu etkenleri birer birer açıklayacağım.
Gemide Çalışmak İçin Hangi Evraklara İhtiyaç Duyulur?
Bir gemicinin gemide çalışabilmesi için bazı evraklara ihtiyacı vardır. Bu evrakları madde madde sıralamak gerekirse:
1. Liman cüzdanı olmadan gemide çalışamayacağınızı belirtmek isterim. Liman cüzdanı bir denizcinin kimlik bilgilerinden tutun da sahip olduğu tüm yeteneklerini belgeleyen kimliğidir.
2. Pasaport eskiden gemide çalışmak için zorunlu değildi ama bir çok Avrupa limanında pasaport olmadan dışarı çıkılamadığı için bir nevi zorunluluk halini aldı. Üstelik son dönemde daha bir çok ülke bunu zorunlu tutmaya başladı.
3. Sağlık Raporu periyodik olarak yenilenmesi gerekiyor. Bu rapor gemide çalışmaya elverişli bir sağlık durumunuzun olup olmadığının anlaşılabilmesi için mutlaka gerekiyor. Eskiden 2 yılda bir yenilenmesi gerekiyordu ama artık her yıl yenileme zorunluğu getirildiğini duydum.
4. Gemiadamı yeterlik sertifikaları. Gemide çalışan tüm personelin çalıştığı pozisyona özgü olan olmazsa olmaz sertifikalardır. Her biri için ayrı eğitim almak gerekir.
Gemide Çalışanların Sınıflandırılması Nasıldır?
Gemide temel olarak iki sınıf çalışan bulunur; güverte ve makineciler. Kabaca güverteciler geminin gözle görünen kısmındaki işlevlerini yerine getirirken makineciler genelde görünürde olmayan teknik ve adı üstüne makine ile ilgili olan işlemleri yürütenlerdir. Her iki sınıf çalışanlar da kendi aralarında personel ve zabitan olarak ikiye ayrılırlar. Bu sınıflandırma tüm dünyadaki ticaret gemilerinde geçerlidir. Gemilerdeki personel ve zabitan kadrolarını sınıflandırmak gerekirse şu şekilde genel bir tablo ile karşılaşırız:




Güverte Sınıfı:
Güverte Personelleri
Miço
Gemici
Usta Gemici
Güverte Lostromosu (Reis)
Kamarot
Aşçı
Güverte Zabitleri
Yardımcı Vardiya Zabiti
Telsiz Zabiti
3.Zabit (4.Kaptan)
2.Zabit (3.Kaptan)
1.Zabit (2.Kaptan)
Kaptan
Makine Sınıfı:
Makine Personelleri
Silici
Yağcı
Fitter
Makine Lostromosu (Makine Reisi)
Makine Zabitleri
Elektrik Zabiti
4.Mühendis
3.Mühendis
2.Mühendis
1.Mühendis (Çarkçıbaşı)

Her gemideki personelin sınıflandırması ve adedi farklı olabilir. Bu durum en başta geminin tipine, yaşına mekanik ve elektronik sistemine değişiklik göstermektedir.
Biraz da gemide çalışan bu kişilerin yaptıkları işlere değinmek istiyorum. Yine belirtmek istiyorum ki gemisine göre ufak değişiklikler gösterebilir.

Miço: Gemideki en düşük rütbeli güverte personelidir. Gemideki genel temizlik, boya, vardiya gibi her türlü noktada görev alır.Artık bu terim kullanılmıyor.Miço yerine gemici deniyor

Gemici: Belirli bir süre (bu süreyi net olarak yazmıyorum yönetmeliklerle her an değişebiliyor) miço olarak çalışan denizcinin bu hizmetini belgelemesi sonrası aldığı ehliyet neticisinde edindiği pozisyondur. Gemideki genel temizlik, boya, vardiya, manevra gibi her türlü noktada görev alır.

Usta Gemici: Yine belirli bir süre gemici olarak çalışan denizcinin hizmetini belgelemesi sonrası aldığı ehliyettir. Gemideki genel temizlik, boya, vardiya, manevra gibi her türlü noktada görev alır. Aldığı görev olarak gemiciden farkı olmamasına rağmen çoğu gemide bulunması gereken minimum personel listesinde tecrübelerinin fazla olması nedeniyle usta gemici bulundurma zorunluluğu vardır.

Güverte Lostromosu (Reis): Belirli bir süre usta gemici olarak çalışıldıktan sonra sahip olunan ehliyettir. Miço, gemici ve usta gemici kadrosunun güvertede çalışmaları esanasındaki yönetiminden ve eğitiminden sorumludur. Bu sorumluluğu ona müdür gibi yan gelip yatma hakkı vermez. Miço, gemici ve usta gemici ile birlikte aynı görevleri yerine getirir. Hatta bir çok firmada ve gemide miço ve gemicilerden daha çok çalışmak zorunda kalabilirler. Doğrudan 2.Kaptan'a bağlı olarak çalışır.

Kamarot: Miço ve gemici sınıfınfan bağımsız olarak genelde gemideki yemek ve çay saatlerindeki servis, bulaşık ve yaşam mahali temizlik işlerinden sorumludur. Bazı gemilerde (özellikle eski olanlarda) personel yetersizliği nedeniyle manevrada da görev almaları istenmektedir. Geçmişinde miço olarak belirli bir süre çalışma veya karada garsonluk v.b tecrübe şartı vadır. Yönetmelikten güncel bilgi alınmasında fayda var.

Aşçı: Gemideki tüm personelin beslenme ihtiyacını karşılamaktan sorumludur. Aşçılık mesleğini yapabilir olduğunu belgeleme şartı bulunur.

Yazının devmı birkaç gün içinde yayınlanacaktır. Takip etmek için yorum yazabilir veya sağ tarafta bulunan bültene abone olabilirsiniz.





Gemide Yaşam

Bu sayfa çok fazla rağbet gördüğü, yorumlarda çok sorular aldığım için güncelleme ihtiyacı hissettim ve bazı konuları, başlıkları yeniden düzenledim. Bir çok bilgi 2011 yılındaki staj tecrübelerimle ilgilidir. Üstteki menüleri de kullanarak diğer sayfalara erişip aradığınız sorulara cevaplar  bulabilirsiniz. İlginiz için teşekkür ederim.

Gemide yaşam, karada yaşamdan oldukça farklı olduğu aşikardır. Ne karadaki gibi serbest ne de askeriye gibi sıkıdır. Her şeyin, her işin yeri ve zamanı; herkesin de görevi bellidir. Belirli bir hiyerarşi vardır.

Personel – Gemide kim kimdir?
Kaptan, geminin en yetkili amiri olup hem tüm personelin başı hem şirket temsilcisidir. Geminin tüm operasyonel, ticari, hukuki ve teknik işlerinden sorumlu kişisidir. Tüm personel belirli hiyerarşik yapı dahilinde kaptana karşı sorumludur.

Birinci zabit yani 2. kaptan (chief officer /chief mate) ise genel idare amiridir. Güverte bölümünün başıdır.

İkinci zabit yani 3. kaptan gemide sağlık işlerinden sorumlu zabittir.

Üçüncü zabit yani 4. kaptan geminin güvenlik (safety) işlerini takip eden zabittir. En genç kıdemsiz güverte zabitidir.

Başmühendis, kaptana karşı sorumlu olup, geminin makine ekibinin ve operasyonlarının başındaki kişidir. Gemi soğutma sistemlerinin bakımlarını takip eder. Makine sistemlerinin güvenli ve ekonomik biçimde işletilmesini sağlar.

İkinci mühendis, (makinist/çarkçı) makine bölümünün idare amiridir. Makine personeline verilecek işler, personelin izinlerinden de sorumludur. Başmühendis ile birlikte genel bakım-onarım işlerinin planlamasını yapar. Ana makine bakımlarından sorumludur.

Üçüncü mühendis, jeneratör, kazan gibi yardımcı makinelerden sorumludur. Çeşitli evrak, kırtasiye işlerini takip eder.

Dördüncü mühendis, diğer yardımcı makinelerden, yağ yakıt ölçümlerinden sorumlu en genç kıdemsiz makine zabitidir.

Elektrik zabiti, geminin elektrik sistemlerinden sorumlu olan kişidir.

Senior  Zabitler (kıdemliler):

Kaptan, birinci zabit (2. kpt)
Başmühendis, ikinci mühendis
Junior Zabitler (tazeler):

İkinci ve üçüncü zabitler
3. ve 4. mühendisler
Aslında  ikinci , üçüncü ve dördüncü kaptan ifadeleri resmiyette yoktur onun yerine birinci, ikinci , üçüncü zabit denilir. Kaptan bir tanedir ona da birinci kaptan denmez. İngilizce’de Master olarak da karşılık bulur.

Kime nasıl hitap edilir?

Gemi personeline hitabınız önemlidir. Bire bir konuştuğunuzda kaptana süvari bey, başmühendise çarkçıbaşım dersiniz. Stajyer iken diğer zabitlere uygun bir dilde nasıl hitap etmek gerektiğini sorun, duruma göre abi diyebilirsiniz.

Güverte lostromosuna (reis / bosun) reis, makine lostrosmosu ve fittere usta dersiniz, aşçıya aşçıbaşım. Diğer personele yaşınız yakınsa ismi ile hitap edebilirsiniz.

Zabitlerin tayfalara yaşı büyük de olsa abi demesi uygun değildir. Sonuçta gemi bir iş yeridir ve ast-üst ilişkisi ile genç-yaşlı durumu birbirine karıştırılmamalıdır. Tabi bununla birlikte saygı sınırlarını aşmamalı ve insani olmayan davranışlardan uzak durmalısınız.

Gemide herkesle bir çok işi yapabilirsiniz, bir çok şeyi paylaşabilirsiniz ama kesinlikle borç para olayına girmeyin. Para her yerde kirlilik yaratıyor. Zamanla kiminle ne derece de samimiyet kuracağınızı anlarsınız zaten.

Zabitler için herhangi bir sorun hakkında üstlerinden yardım alması yada üstleriyle/şirketle görüşmesi gerekiyorsa öncelikle bölümüne göre 2. kaptan ya da  2. mühendisle görüşüp daha sonra üst makamlarla bağlantıya geçmelidir. Mesela kontrat bitiminde izine ayrılmak için vereceğiniz dilekçeyi önce 2. mühendise teslim edesiniz o da başmühendise, başmühendis de uygun görürse şirkete iletilmesi için kaptana  iletir.

Çalışma Zamanı (Vardiya ve Mesailer)
Vardiyalar dörder saatlik iki parçadır. Normal mesaiye tabi personel ise 08 – 17 arası çalışır. Duruma göre bu mesai ve vardiya saatlerinden sonra da çalışma devam edebilir.

Vardiyalar

00-04 ve 12-16: Üçüncü kaptan/üçüncü mühendis
04-08 ve 16-20: İkinci kaptan/ikinci mühendis
08-12 ve 20-00: Dördüncü kaptan/dördüncü mühendis
Otomasyonlu gemilerde 4. mühendis kadrosu olmayabilir. Bu gemilerde seyir zamanı 08:00 – 17:00 düzeni çalışılır, mesai sonrasında nöbetçi olan zabitin kamarasında bir durum olduğu zaman alarm çalar ve duruma müdahale edilir.

Geminin rotasına göre her saat dilimi değiştirdiğinizde gemi saatleri o saat dilimine uyarlanır. Yani yaz saati uygulaması gibi bir seferde birkaç kez saatler değişir. Buna göre geceleri vardiyaya daha geç ya da erken gelirsiniz.

Manevra ve ikmal (kumanya, yakıt, malzeme) zamanında ise hemen hemen tüm personel iş başındadır. Seyir dışında (limanda ve demirde) makine personeli genellikle zamanı gelmiş sistemlerin bakımı veya arızalı sistemlerin onarımı ile ilgilenir. Güverte personeli ise yükleme-boşaltma, ambar hazırlama gibi işlerle uğraşır.

Yemek
Yemekler belli saatlerde yenir. Zabit ve tayfaların yemek salonları genellikle ayrıdır. Vardiyanıza göre yemeğe/kahvaltıya yarım saat erken ya da geç gelirsiniz.

Farklı bir durumunuz söz konusu ise kamarota haber verirsiniz size yemeğinizi ayırır. Eğer aşçıbaşıyla kamarot ile aranız iyi ise ve 2. kaptanın da aksi bir emri de yoksa diğer saatlerde mutfağı-büfeyi kullanabilirsiniz.

Birçok fabrika da karşılaşılan 10 ve 15 çayları gemide de vardır. Bu çay saatlerinde makineciler genelde makine dairesindedirler. Bir personel (genellikle stajyer) salondan çayları varsa yanında başka ikramları alır, aşağıya indirir.

Sosyal ve Özel Hayat
Stajyerler geminin kamara durumuna göre pilot kamarasında revirde veya başka müsait bir kamarada kalabilmektedir.


Personel iş dışında salonda yemek saatlerinde bir araya geliyor. Ayrıca imkânlar dâhilinde salonda TV, film, oyun, muhabbet ortamı bulunuyor. Zabit ve personel (tayfa) salonu genelde gemilerde ayrı olur. Salona geldiğinizde eğer belirli bir oturma düzeni varsa oraya oturursunuz. Salonda terlikle bulunmak hoş karşılanmıyor.

Bazen gemide kıç üstünde mangal partileri oluyor. (tankerlerde emniyet sebebi ile olmaz)

Eğer limanda dışarı çıkacaksanız makineciler 2.mühendisten, güverteciler 2.kaptandan izin alarak dışarı çıkarlar.

Bazı gemilerde  sigara ve meşrubat satışı yapılan slop chest ile spor salonu imkanı da olabilmektedir.

Banyo, Tuvalet, Temizlik
Banyo – tuvalet genellikle zabitan kamaralarının içinde, personel bölümünde ise ortak kullanımdadır. En azından benim staj yaptığım gemide durum böyleydi. Bazı yeni gemilerde herkesin ayrı ya da iki kişiye bir banyo – tuvalet düşmektedir.

Ortak alanların temizlik işleri ise belirli bir sıra ile yapılmaktadır.

Çamaşırlarınızı ise geminin çamaşırhanesindeki makinelerde yıkarsınız. Tulum için ayrı diğerleri için ayrı makineler olur. Kurutma makinesi yoksa makine dairesine uygun bir yere asın çok çabuk kurur.

Kendi kamara temizliğinizden kendiniz sorumlusunuzdur ve gemiden ayrılırken yeni gelecek personele kamarayı temiz teslim etmelisiniz. Gereken malzemeleri size kamarot sağlayacaktır

Güvenlik
Özellikle limanlarda kamara kapılarınızı kilitli tutmanız önemlidir. Her ne kadar önlem alınmış olsa bile dışarıdan gelen art niyetli bir yabancı olabilir, kıymetli eşyalarınızı çalabilir.

Çok şükür ben kendi stajım esnasında ne dışarıdan ne de personelden kaynaklı böyle bir durumla karşılaşmadım. Çok iyi bir ekibimiz vardı.

İletişim
Gemideyken yakınlarınızla iletişim en sıkıntılı konudur. Her zaman karşılıklı bir merak içindesinizdir. Seyirde ve limandayken çeşitli seçenekler vardır.

Uydu Telefonu

Gemiden arama için bir uydu telefonu bulunur. Denizin ortasında iken bazen çok net olmasa da ses geç gitse de konuşabilirsiniz.

Fiyatı benim bulunduğum gemide 26 dolar olan kartla konuşuluyordu. Bu da normal saatlerde 15 indirimli saatlerde 25 dakika konuşturabiliyordu (Yıl: 2011).

Cep Telefonu

Bazı Türk firmalarının özel yurtdışı tarifelerini kullanmıyorsanız, bulunduğunuz limanda o ülkenin sim kartlarından alarak seçtiğiniz tarifeye göre uygun fiyatlarla konuşabilirsiniz. Çoğu zaman gemi limana yanaşınca gemiye yanaşan adamlardan satın alabilirsiniz

Mesela Avustralya’dan Optus adlı operatörle 10 dolara Türkiye ile 30-40 dakika konuşuluyordu.

İnternet

İnternet kafe haricinde internete girebilmenin bir yolu bilgisayarınız için USB modemler (VINN, JET, VODEM gibi) alıp Skype, Hangouts gibi yazılımlar ile iletişim kurabilirsiniz. Bazı ülkeler de kayıt olmak icap ediyor bazılarında alıp hemen kullanabiliyorsunuz.

Skype özellikle tavsiye edebileceğim, karşılıklı Skype kullandığınızda ücretsiz, ev ya da cep telefonlarını da oldukça ucuza araybileceğiniz bir ürün. 10 dolarlık kredi yükleyip bir kaç saat konuştuğunuzda krediniz bitmiyor o kadar yani

Özellikle Filipinler bu konuda çok ucuz ve kaliteliydi. Globe adlı operatörü tercih edebilirsiniz. İlk alış 30 dolar ve modemin içinde 125 saat yüklüydü. Bitince 220 peso (yaklaşık 3-4 Amerikan doları) 5 günlük paket alabilirsiniz.

Yeni yeni kullanılmaya başlanan bir sistem de geminin sahibi şirket tarafından gemiye kurdurulan bir sistem ile gemide her kata konulan cihazlarla kablosuz internet kullanılabilmektedir. Facebook, whatsapp kullanımı gibi az kota tüketen mesajlaşmaya daha uygundur. Bu internet için gemide belirli bir ücret karşılığında satılan şifre kartları vardır. Bulunulan bölge, cihazınızın (telefon, tablet, PC) özellikleri, internet servis sağlayıcısına göre internet hızı ve kalitesi değişmektedir. Her gemide ve her şirkette yoktur ama yaygınlaşmaya başlamıştır.

Tabi bir de mektup yazıp şişenin içine koyup denize atabilirsiniz. Şaka bir yana mektup ve kart yazmanın tadı da bir başka olur.





Para
Geminin kasasında para olma durumuna göre aldığınız maaşa oranla bir avans dağıtılır. Maaşınız kalanı bankaya yatar.

Gemiye katılırken yanınıza eğer Avrupa’ya gitmiyorsanız dolar alın. Örneğin Uzakdoğu’da Euro bozdurmakta zorlandık. Bazı ülkelerde döviz bürosu bulunmuyor yalnızca bankalardan bozduruluyor. Duruma göre Türkiye’deki bir banka hesabında para bulundurun, gittiğiniz yerde ATM’den çekersiniz. Kimi ülkelerde dükkanlarda atm/kredi kartı kullanımı pek yok.

– – –

Gemiye dışarıdan gelen bazı kişiler sim kart, modem, döviz bozdurma, liman-şehir servisi gibi konularda yardımcı oluyorlar. İşinize geliyor ve güvenilir görüyorsanız  bu kişilerden yardım alabilirsiniz.