GEMİDE VARDİYA TUTMA SAATLERİ NASIL TUTULUR

GEMİDE VARDİYA TUTMA SİSTEMİ

Gemide Vardiya Saatleri

Vardiya kelimesi üretim işlerinde sık kullanılan bir terimdir, belli saatlerde tutulan nöbet anlamına gelen bu tanım en çok denizcilik ile özdeşleşir.
Gemi 24 saat durmaksızın seyir halinde olan bir taşıt olduğundan gün boyunca yapılan bu hareketin kontrolü de elbette nöbetleşe bir ekip tarafından yapılmalıdır. İşte bu nöbet sistemine denizcilikte Vardiya denir.

Vardiya 3 kaptan tarafından 8 saatlik sürelerde paylaşılır. Bu 3 kaptan güverte zabiti olmakla beraber yardımcı kaptanlardır. Bilhassa uzak yol yapan gemilerde bu sisteme göre; ikinci kaptan 04:00-08:00 ile 16:00-20.00 saatleri, üçüncü kaptan 12:00-16.00 ile 00:00-04:00 saatleri, dördüncü kaptan ise 08:00-12:00 ile 20:00-00:00 saatleri arasında vardiya tutarlar.

Süvariler yani Kaptanlar vardiya tutmaz ancak riskli gördüğü yerlerde köprü üstüne çıkarak gemi seyrini denetler. Bu saatler rastgele seçilmiş saatler değildir. Günün en hareketli saatleri olan sabah 08.00-12.00 ve akşam 20:00–00:00 saat aralıkları, kaptanların en acemisi olan 4. Kaptana verilir. Bu vardiyanın ismi “Paşa Vardiyasıdır” zira uyku saatleri en uygun vardiyadır, üstelik herkes ayaktadır ve acemi kişi daha kolay denetlenebilecektir.

Diğer vardiya ise uyku saati açısından en zor olan 00:00-04:00 vardiyasıdır. Bu vardiyadan ise biraz daha kıdemli olan 3. Kaptan sorumludur. Son olarak sabah 04.00-08.00 ve akşam 16:00-20:00 saatleri arasında tutulan vardiya ise 2. Kaptan vardiyasıdır. Böylelikle 2. Kaptan mesai başlama saati olan 08:00’de işleri iyi denetleyebilme imkanını da bulur.

Vardiya, denizcilikte yüzlerce yıldır ana temaları ile hemen hemen aynen uygulanır. Önemli olan geminin selametidir. Vardiyadaki sorumlu kaptan seyirdeki en ufak bir aksaklığı görmek ve ona göre önlem alarak gemiyi götürmek zorundadır. Yelken çağlarında vardiya demek; buz gibi esen rüzgarın uğultusunu dinlemek, boşalan yelkenlerin halatlarını düzeltmek, arada bir güverteye çullanan deli bir dalgadan kaçarak ayakta kalmayı başarabilmekti.

Geçen yüzyılda ise vardiyalar açık hava yerine köprü üstü dediğimiz kapalı yerlerde tutulmaya başlandı. Bitmez tükenmez mevkilerin kağıt haritalarda kayıtlarını tutmak, sürekli ayakta görev yaparak geminin selametini sağlamak, vardiyanın geleneksel unsurlarıydı.
O zamanlarda vardiyada oturmak oldukça ayıptı ve bu durumda yakalanan kişilere katı bir disiplin ile vardiya görevi verilirdi. Günümüzde ise o duygu yüklü denizciliğin yerini, artık uyarıların ışıklarla takip edildiği bilgisayar ekranındaki haritaya bakılarak rahat koltuklarda geçirilen vardiyalar almıştır.

Vardiyanın Teslim Alınması

1. Seyir vardiyasından sorumlu zabit kendisinden görevi teslim alacak olanın vardiya
görevlerini yerine getirebilecek kapasitede olmadığına kanaat getirirse görevi teslim
etmeyecek ve bu durumdan kaptanı haberdar edecektir.
2. Vardiyayı teslim alacak olan zabit mürettebatının görev yapacak nitelikte, özellikle gece
görüşüne uyum sağlayacaklarından emin olacaktır.
3. Vardiyayı teslim alacak zabit şu hususlara ikna edilir;
a- Seyirle ilgili olarak kaptanın özel talimatları ve her zaman geçerli emirleri
b- Geminin mevkisi, rotası, hızı ve draftı
c- Mevcut ve olası gelgitler, akıntılar, görüş ve hava durumu ile bu faktörlerin geminin
hızı ve rotası üzerine etkileri
d- Makineleri köprü üstünden kullanım şekilleri
e- Tüm seyir ve güvenlik aletlerinin çalışma durumları
f- Cayro ve magnetik pusulaların hataları
g- Görüş alanı içinde veya civarda olduğu bilinen gemilerin varlığı için manevra veya
başka çalışmalar yapılırsa vardiya değişimi bu çalışmalar sona erene kadar
ertelenebilir.

Seyir Vardiyasının Tutulması

Seyir Vardiyasını Tutan Zabit;
1. Vardiyayı köprü üstünde tutacaktır.
a- Yerine uygun birisi konmadıkça hiçbir durumda köprü üstünü terk edemez.
b- Kaptan köprü üstünde olsa bile geminin seyir emniyetinden sorumlu olmaya devam
edecektir. Ancak kaptan özel olarak sorumluluğu aldığını beyan ederse ve iki tarafta
bu konuda mütekabata varırsa kaptan sorumlu olur.
c- Herhangi bir şüpheli durumdan kaptanı haberdar ederek seyir emniyeti için ne
yapılacağını soracaktır.
2. Vardiya sırasında rota, hız ve geminin mevkii yeterli sıklıkta kontrol edilecek, tüm
seyir gereçleri kullanılarak geminin planlanan rotayı izlenmesi sağlanacaktır.
3. Seyir vardiyasından sorumlu zabit gemideki seyir ve güvenlik cihazlarının
kullanılmasını bilecektir.
4. Vardiya sırasında geminin seyrine ilişkin tüm hareketler ve faaliyetler kayıt
edilecektir.(Köprü üstü Jurnaline)
5. Seyir vardiyası zabitleri emrindeki seyir cihazlarını en etkin biçimde kullanacaklardır.
6. Seyir vardiyası zabiti her zaman uygun gözcülük yapıldığından emin olacaktır.



7. Seyir vardiya zabiti düzenli kontroller yaparak;
a- Dümencinin veya otomatik pilotun doğru rotada gittiğini
b- Manyetik pusula değerinin her bir vardiyada en az bir defa ve mümkünse rotadaki
önemli değişikliklerin akabinde belirlediğinde manyetik ve cayro pusula
ripiterlerinin karşılaştırıldığını
c- Otomatik pilotun her vardiyada en az bir defa el ile denendiğini
d- Seyir ve işaret fenerlerinin ve diğer seyir cihazlarının düzenli çalıştığını
e- Telsiz cihazlarının tehlike haberleşme yöntemlerine uygun olarak çalıştığını
f- Kontrol, alarm ve göstergelerin doğru çalıştığını saptayacaktır.
8. Vardiyadan sorumlu zabit her zaman denizde can emniyeti sözleşmesinin(SOLAS-74)
kurallarına uyacaktır.
9. Yakın sularda iskandil cihazının çok değerli bir yardımcı olduğu akıldan
çıkarılmayacaktır.
10. Seyir vardiya zabiti kullandığı radar mesafe skalasını yeterli sıklıkta değiştirecektir.
11. Seyir vardiya zabiti aşağıdaki durumlarda kaptana derhal haberdar edecektir:
a- Görüş azalmış ve azalması bekleniyorsa
b- Trafik durumu veya diğer gemilerin hareketleri kaygı uyandırıyorsa
c- Rotayı izlemek zorlaşıyorsa
d- Beklenen zamanda kara görüntüsü bir seyir işareti veya iskandil alınamazsa
e- Beklenmedik bir şekilde karar görünürse veya seyir işareti ortaya çıkarsa veya
iskandilde değişiklik olursa
f- Makinelerde, dümende veya düzenli bir seyir cihazında bozukluk olursa
g- Telsiz cihazı bozulursa
h- Ağır hava koşulları varsa ve koşullar hasara sebep olabilecek ise
i- Buz veya gemi enkazı seyir güvenliğini bozabilecek tehlike ile karşılaşılırsa
j- Diğer tüm tehlikeli ve şüpheli durumlarda
12. Yukarıdaki koşullar oluştuğunda kaptana derhal haberdar etme zorunluluğuna
rağmen vardiya zabiti geminin güvenliği için derhal harekete geçmekten
kaçınmayacaktır.

DEĞİŞİK KOŞULLARDA ve ALANLARDA VARDİYA TUTULMASI

A- Açık Hava: Seyir vardiya zabiti çarpışma riskini erken tespit etmek için yaklaşan
gemilerin kerterizlerini sık ve doğru olarak alacaktır. Denizde çatışmayı önleme
tüzüğüne uygun olarak gerekli olan önlemleri önceden alacak ve bunun takipçisi
olacaktır.
B- Kısıtlı Görüşlerde: Görüşün kısıtlandığı veya kısıtlanmasının beklendiği durumlarda
vardiya zabitinin ilk sorumluluğu SOLAS-74’ün ilgili kurallarına uymak özellikle sis
düdüklerine güvenli bir süratle seyretmeye ve makineleri acil bir manevra için hazır
olması hususlarına özen vermektedir. Ayrıca;
1- Kaptanı haberdar edecek
2- Uygun bir gözcü görevlendirecek
3- Seyir fenerlerini yakacak
4- Radarını çalıştıracak
C- Karanlık Saatlerde: Seyir cihazlarının imkân ve kabiliyetlerine göre gözcü veya
gözcüler görevlendirilecek.
D- Kıyı Suları ve Trafiğe Yoğun Sularda;
1- Gemide o bölgeye ait en büyük harita üzerinde en son düzeltmeler yapılmış
olarak kullanılacaktır. Sık sık fix mevki konulacak ve birden fazla yöntemle mevki
konulmaya çalışılacaktır.
2- Seyir vardiyasından sorumlu zabit seyir işaretlerinin hepsini mutlaka bilecektir.
E- Kılavuz Kaptan Gemide İken:
1- Kaptanın ve vardiya zabitinin görev ve yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.
Kaptan ve vardiya zabiti kılavuz kaptan ile işbirliği yaparak geminin mevkisi ve
hareketleri konusunda tam bir kontrol sağlayacaktır.
2- Kılavuz kaptanın davranışları veya maksadı konusunda en ufak bir şüphe
oluştuğunda vardiya zabiti kılavuz kaptandan açıklama isteyecek tatmin olmazsa
derhal kaptanı haberdar edecek ve kaptan gelene kadar önlemlerini alacaktır.
F- Gemi Demirde İken; Kaptan gerekli gördüğü takdirde devamlı vardiya tutulacaktır.
Seyir vardiya zabiti gemi demirli iken aşağıdaki işlemleri yapacaktır;
1- En kısa sürede geminin mevkisini haritada belirleyip işaretleyecektir.
2- Belli seyir işaretleri veya kıyıdaki belirli nesnelerden kerteriz alarak gemi demir
üzerinde güvenli bir konumda kalıp kalmadığını kontrol edecektir.
3- Gözcülük görevinin uygun olarak yapıldığından emin olacaktır.
4- Gemi çevresinin belirli aralıklarla kontrol edilmesini sağlayacaktır.
5- Deniz durumu, gelgit ve meteorolojik durumları gözlemleyecektir
6- Gemi demir tararsa kaptana haber verecek ve gerekli önlemleri alacak

7- Kaptanın talimatlarına uygun olarak ana makine ve diğer cihazların çalışmaya
hazır olmasını sağlayacak
8- Görüş bozulursa kaptana haber verecek
9- Liman fenerlerinin yakılmasını, gerekli cihazların çalıştırılmasını sağlayacak.
10- Geminin çevreyi kirletmeyi önlemesi için gerekli önlemleri alacaktır.

Tüm Liman Vardiyalarında Uygulanan İlkeler

Normal koşullara altında limanda güvenli bir biçimde demirli veya bağlı bir gemide kaptan
güvenlik amacıyla uygun ve verimli bir vardiyanın sürdürülmesini sağlayacaktır. Gemilerin
kendilerine özel yürütme sistemleri(makineleri) ve yardımcı teçhizatları liman vardiyasının
boyutunu belirler. Tehlikeli, zehirli veya yanıcı malzeme taşıyan gemiler için özel ihtiyaçlar
gereklidir.
1- Her liman vardiyasında, güverte vardiyasından sorumlu ehliyetli bir zabit
bulunacaktır.
2- Yürütme gücü 3000KW ve daha yüksek olan gemilerde makine vardiyasından sorumlu
bir zabit mutlaka bulunacaktır.
3- Daha küçük gemilerde başmühendisin teklifi ve kaptanın onaylaması halinde
vardiyada makine zabiti olmayabilir.
Limanda Vardiyayı Teslim Alma Koşulları
1- Güverte vardiyasından sorumlu zabitler herhangi bir nedenle vardiya tutma
görevlerini yürütemeyeceğine inandıkları zabite vardiyayı teslim etmeyecek ve
kaptanı haberdar edecektir.
2- Güverte vardiyasını teslim alacak zabitler vardiyanın tüm elemanlarının görevlerinin
tam olarak yerine getireceğinden emin olacaktır.

Güverte Vardiyasını Teslim Alma
1- Rıhtımdaki suyun derinliği, geminin çektiği su, yüksek ve alçak suların seviyesi,
palamarların güvenliği, demir zincirinin kaloması, ana makinelerin durumu
2- Gemide icra edilen her iş, yüklenen veya kalan yükün miktarı ve boşaldıktan sonra
teknede kalan atık
3- Sintineler ve safra tanklarındaki suyun seviyesi
4- Gösterilen veya duyurulan sinyaller veya fenerler
5- Gemide bulunması gereken tayfa sayısı ve diğer personel
6- Yangınla mücadele cihazlarının durumu
7- Limana ait özel kurallar
8- Kaptanın özel ve daimi emirleri
9- Acil bir durum oluştuğu zaman veya yardım gerektiği durumlarda liman yetkilileri
dâhil, gemi personeli arasındaki yapılacak haberleşme
10- Çevrenin kirlenmeden korunması ve çevre kirlenmesinin uygun yetkiliye duyurulması

Güverte Vardiyasının Tutulması

1- Uygun zaman aralıklarında gemiyi denetlemek için turlar atmak
2- Lumbar ağzı emniyetini sağlamak
3- Fırtınalı havalarda demir zinciri sık sık kontrol edilecek, gelgit esnasında iskelede
sular çekilirken halatlara boş verilecek, yükselirken boşları alınacak
4- Tehlikeli meyil veya trimden kaçınılacak
5- Güvenlik veya yangından korunma ile ilgili tüm kurallar yerine getirilecek
6- Gemideki tüm personelin yerleri bilinecek
7- Kötü hava veya fırtına ihbarı alındığında gemiyi, gemideki personel ve yükü korumak
için gerekli önlemler alınacak
8- Gemi tarafından çevrenin kirlenmesini önlemek için her türlü önlem alınacak
9- Gemi dengesi durumunun farkında olunacak, böylelikle bir yangın oluşumunda
yangınla mücadele yetkililerine gemiyi tehlikeye sokmaksızın ne kadar su
pompalanacağını bilecektir.
10- Gemiyi etkileyen tüm önemli olaylar jurnale kayıt edilecektir.