Devlet üniversitesi, özel üniversite, meslek yüksek okulu, meslek lisesi veya özel kurslarda okuyan veya mezun olan genç denizcilerimizin öncelikli sorunu STAJ SORUNU olarak önümüze çıkmaktadır. Okullarda okuyan veya mezun olan 2200-2500 civarındaki denizci zabit adayları tersane ve gemilerde 12 ay staj yapmak zorundadır. Bu noktada tersane ve gemi sahiplerinin stajyer çalıştırmaya özendirilmesi, teşvik edilmesi ve desteklenmesi gerekmektedir. Çözüm, zabit adaylarının stajyerlikleri süresince sigorta primleri ile asgari ücret tutarından az olmamak üzere harçlıklarının işsizlik fonundan karşılanmasıdır. Çözümü bir cümleyle ifade etmek mümkün ancak, konuyla ilgili taraflardan IŞKUR’un bilmesi açısından staj yapılacak tersane ve gemilerden bahsedilmesi gerekmektedir.
Ulusal ve uluslararası mevzuat gereği gemilerde çalışacak zabitler tersane ve gemilerde toplam 12 ay staj yapmaları gerekiyor. Teranelerde staj yapma zorunluluğu bulunan zabit adaylarının stajlarını tamamladıktan sonra staj yaptıkları tersanelerde istihdam edilmeleri söz konusu değildir. Bir diğer ifade ile desteklenen ve teşvik edilen tersaneler isteseler de stajyeri tersanelerinde istihdam edemezler. Gemi stajı konusunda hayati önemi haiz husus zabit adaylarına staj yapacak gemi bulmaktır. Zabit adaylarının staj yapmak zorunda oldukları gemilere gelince;
* Büyük bir kısmının sahibi Türk olsa dahi geminin bayrağı yabancı,
* Bir kısmının sahibi ve geminin bayrağı Türk,
* Bir kısmının da sahibi ve bayrağı yabancıdır.
Öncelikle, sahibi Türk veya yabancı ve bayrağı yabancı olan gemide staj yapacak zabit adaylarına neden teşvik ve destek verelim sorusuna cevaplamak isterim. Sahibi Türk veya yabancı ve bayrağı yabancı olan bir gemide staj yapacak zabit adayı karşılıklı olarak anlaştıkları taktirde zabit olduktan sonra da aynı firmada çalışacaktır. Zira, firmalar gemilerini tanıyan (stajlarını gemisinde yapan) zabitlere istihdamda öncelik tanırken, zabitler de tanıdıkları firmaları ve onların gemilerinde çalışmayı tercih ederler. Bu gemide iş bulma sorunu zabitin tecrübesine göre 3200-13000 USD arası aylık maaş almaları söz konusudur. Türk zabitinin kazandığı paranın hemen hemen tamamını ülkesine aktardığı dikkate alındığında, denizde istihdama bacasız fabrika demek yanlış olmayacaktır. Örnek olması açısından dünyada en fazla denizci çalıştıran Filipinler bu fasıldan yılda 1,5 milyar USD döviz girdisi sağlamaktadır.
Ticari gemilerin ortak özelliği gemilerde görev yapan personel miktarının sabit olmasıdır. Bir diğer ifade ile gemilerde bir önceki takvim yılına göre personel miktarının arttırılması söz konusu değildir. IŞKUR’un karada uyguladığı işyerlerinde istihdamı arttırmak ana fikrinin aksine, çözümde o gemide veya o firmada iş bulan gemiadamı miktarını arttırmak değil, stajını tamamlayan zabit adayının dünyanın bütün gemilerinde çalışabilmesi hedeflenmektedir.
Bir diğer husus, sahibi ve bayrağı ne olursa olsun gemilerin ortak özelliği seyyar olmalarıdır. Bir diğer ifade ile siz gemi stajında teşvik ettiğim desteklediğim zabit adayını görev başında denetlemek ve görmek istiyorum dediğinizde, çok büyük bir ihtimalle gemi ya denizde seyirde ya da yabancı bir ülkede olacaktır. Ancak, bu konuda Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı arasında gerekli mutabakat sağlanabilir.
Genç denizcilerin ikinci sorunu stajyerlerini tamamlayan yeni zabitler ile gemici, usta gemici, aşçı, kamarot, gibi tayfaların İLK İŞLERİNE YERLEŞME SORUNU olarak karşımıza çıkmaktadır. Firmalar gemilerinde istihdam edeceği zabit ve tayfaları en azından önceki çalıştığı firmalardan sormak suretiyle tanımak istemekte, buna karşın mesleğe ilk defa atılan ve daha önce gemide çalışmamış zabit ve tayfalar, firmaların çoğunluğu açısından doğrudan istihdam dışı kalmaktadır. Bu noktada sektörde simsar tabir edilen ve işe yerleşme karşılığı gemiadamından para alan şahıslar devreye girmekte, kayıt dışı bu çalışan bu şahıslar gemiadamlarının emeğini sömürmektedir. Çözüm, ilk defa denizde istihdam olacak zabit ve tayfaların 30 ay süreyle sigorta primleri ile asgari ücret tutarından az olmamak üzere maaşlarının işsizlik fonundan karşılanmasıdır. Çözümü yine bir cümleyle ifade etmek mümkün ancak, konuyla ilgili taraflardan IŞKUR’un bilmesi açısından gemide çalışma esaslarından bahsedilmesi gerekmektedir.
Öncelikle, dünyadaki ortak uygulama gemiadamlarının gemilerde 3-8 ay arasında değişen süreli sözleşmelerle istihdam edilmesidir. Sözleşme tamamlandıktan sonra, karşılıklı olarak verilecek karara istinaden, belirli bir izin süresinden sonra aynı firma veya gemide istihdama devam edilebileceği gibi tekrar çalışmama söz konusu olabilmektedir. Önerilen çözümde belirtilen 30 aylık süreden zabitlerin eğer almışlar ise stajları süresince verilen destek ve teşvik süresi düşülebilir. Staj sorununda belirtilen sahibi Türk veya yabancı ve bayrağı yabancı olan gemilerin durumları, gemilerde bir önceki takvim yılına göre personel miktarının arttırılamaması ve gemilerin seyyar olmaları hususları burada da söz konusu olmaktadır.
Zabit ve tayfalar için verilecek 30 aylık bu teşvik, gemi sahibi firmaları özendirecek ve işe aldıkları gemiadamlarının performanslarını göstermelerine imkan sağlayacak, ilk işe yerleştirmeyi gemiadamlarını sömürerek kayıt dışı yapan simsarların ortadan kalkmasına neden olacaktır.
Genç denizcilerimizin, hatta daha da daraltmak gerekirse üniversite mezunu zabitlerin haricindeki zabit ve tayfaların bir diğer sorunu ise YABANCI DİL SORUNU olarak karşımıza çıkmaktadır. Dünya denizcilik sektöründe genel uygulama, işe alacakları gemiadamlarının yeterliliklerine (yapmış oldukları görevlere) göre belirlenen düzeyde ağırlıklı mesleki terminoloji olmak üzere yabancı dil bilmeleridir. Çözüm, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın denizcilik eğitim kurumlarını Denizcilik Terminolojisi ve Genel İngilizce eğitimi verme konusunda yetkilendirmesi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca gemiadamları için yetkilendirilen eğitim kurumlarında açılan Denizcilik Terminolojisi ve Genel İngilizce eğitimlerinin %50 istihdam garantisi verilmesi koşuluyla desteklenmesidir.
Dünya Çalışma Örgütü (ILO) MLC 2006 Sözleşmesiyle denizlere açılmış, gemiadamlarının haklarına ilişkin bahse konu sözleşme Türkiye tarafından da Mart 2017 ayında kabul edilmiştir. Bir diğer ifade ile Türkiye MLC2006 Sözleşmesine uyacağını deklere etmiştir. Sözleşmeye taraf olan ülkemizin yakın zamanda başına ağrıtacak sorunu GEMİDE İŞ BULAN SİMSAR SORUNU olarak karşımıza çıkacaktır. Bu güne kadar gemiadamlarının emeğini sömüren ve maalesef bazı armatör firmalarınca desteklenen bu göbeğini kaşıyan kan emicilerin, MLC2006 Sözleşmesinin ülkemiz tarafından kabulü ile ya faaliyetlerine son verilecek yada İdaremiz ve armatörümüzün ciddi yaptırımlara muhatap olmasına neden olacaktır. Zira, limanlarda yapılan denetimlerde sadece bir gemiadamının “Bu işi nasıl buldun?” sorusuna “Simsar üzerinden buldum ve para verdim” demesi yeterlidir. İdaremiz Türk Bayraklı gemilerde yapmış olduğu denetimlerde acilen bu soruları sormalı ve gerekli yaptırımları uygulamalıdır. Aksi taktirde yabancı limanlarda bu yönde yapılacak tespitler ülkemiz açısından daha kötü sonuçlara neden olacaktır. Konuya ilişkin denizcilik sektörünün aktörlerine çok net ifade etmem gerekirse gemiadamından işe yönlendirmek için para alma devri bitmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Soru Öneri ve yorumlarınızı bekliyorum..